U utorak, 22. 3. 2022. godine, u Maloj Galeriji Kulturnog centra, na adresi Laze Kostića 5, biće izložene minijature umetnika Milana Momčilovića, s početkom u 19.00 časova.
Milan Momčilović je inspiraciju pronašao u nemilom događaju, krajem 1803. godine kada je Ali Paša, ispred Otomanske imperije, upao u grčko selo Suoli sa namerom da ondašnje stanovništvo odvede u zarobljeništvo. Meštani grčkog sela su kroz čitavu Otomansku vladavinu pružali otpor, a vrhunac otpora bila je odluka žena iz sela da, zajedno sa decom, živote tragično završe bacajući se sa litice Zalongo. Ovaj monumentalni, kolektivni čin se smatra jednim od najvažnijih događaja za oslobođenje od Otomanske vlasti.
Izložbu “Let iznad stena” prati 63 minijature, kao uspomena na 63 života mladih žena koje nikako nisu želele sudbinu robinja, a njihova deca janjičara. Monumentalne, dorske snage, a istančane osećajnosti Momčilović svodi paletu na dva tona: tamni i svetli; jer, čini se da ništa u ovoj priči nije tako iskristalisano osim izvornog dobra i izvornog zla koji su se susreli direktno u jednom danu. Ekspresionističkim nabojem, dramatčnom postavkom oblika, gotovo baroknom inscenacijom Momčilović uspeva da opiše dramu žena i njihovih poslednjih sekundi života. Takođe, iskristalisana poetika daje na uvid jasne odjeke misli žena – majki koje su se odlučile na očajnički čin oduzimanjem života sebi i života onima kojima su ga podarile.
Koliko je herojstva u ovom kolektivnom (samo)ubilačkom činu, svedoči zabeležena priča da su žene Soulija nekoliko trenutaka pre kobnog pada, zaigrale “Zalongo” ples stihovima:
“… žene Soulija nisu načile samo kako da prežive/ naučile su i kako da umru/ ne tolerišući ropstvo…”
Žene iz Zalonga nisu usamljen primer herojstva, naprotiv: zastrašuje činjenica da postoje mnogi primeri kroz istoriju koji, kao ovaj, postaju deo kolektivne memorije i deo arhetipskog ponašanja. Drugim rečima, nasilno prekinut život individue je postao simbol kolektivnog i univerzalnog simbola protiv ropstva. Zaokupljen poslednjim trenucima žrtava, a u okvirima malog formata, Momčilović je, po senzibilitetu, odgovorio apstraktnim kubizmom; pri tom, čini se da je dao naslutiti svu kompleksnost prideva “hrabrost” kao, na prvom mestu, herojskog dela par excellence, što celu priču, razumljivo, čini nepresušnom umetnikovom inspiracijom.
Ne zaboravimo: i pad je let!
Slađana Dragičević Trošić
istoričarka umetnosti
Biografija
Milan Momčilović je rođen u Somboru, 1954. godine.
Imao je više samostalnih i kolektivnih izložbi u zemlji i inostranstvu.
Redovan je učesnik Međunarodnog bijenala umetnosti minijature u Gornjem Milanovcu.